Dispositiu LEHA entà un arcuelh en lenga basca dens las grépias

Perqué LEHA ?

LEHA qu'ei l'acronime entà « Lehen haurtzaroaren euskarazko harrera » e que significa literaument « Arcuelh de l'enfança petita en lenga basca ».

Contèxte e enjòcs

L'arcuelh de l'enfança petita que presentan un caractèr eminentament estrategic entà la revitalizacion de l'euskara, puishque constitueish l'un deus tres lhevaders de transmission de la lenga aus costats de la familha e de l'escòla. D'aquí enlà, l'objectiu qu'ei de desvolopar ua auhèrta de servici d'arcuelh deus mainatges joens en lenga basca, entà qu'en tot pas deu territòri, los parents que poscan har la causida deu bilingüisme entau lor mainatge, en coheréncia dab lo lor projècte educatiu, dens un esperit d'obertura a tots.

Entà estructurar ua auhèrta d'arcuelh en lenga basca dens lo hialat de las grépias deu territòri, l'Ofici public de la lenga basca (OPLB), la Caisha d'allocacions familiaus (CAF), lo Departament de Pirenèus Atlantics, la Mutualitat sociau agricòla Sud-Aquitània (MSA) e la Comunautat d'aglomeracion País Basco que s'amassan dens lo dispositiu LEHA. Dispositiu de labellisation deus Establiments d'arcuelh deus mainatges joens (EAJE) desirant prepausar un arcuelh bilingüe o en lenga basca. 

En 2024, gràcias ad aqueth dispositiu, 16 establiments que son acompanhats : 

• 8 establiments comunautaris : Aguerria (Moguerre), Eihartzea (Bardòs), Laminak (Arcangues), Mamurrak (Espelette), Sanguisòrba (Kanbo), Talika (Maulion-Licharre), Ttipi Ttapa (Urcueit), Xitoak (Sent Pèir-d'Irube)
• 5 establiment comunaus : Dongoxenia (Hendaia), Irriñoak (Hasparren), Itsasargi (Sent Joan de Lutz), Pòle petita enfança de Sent Esperit (Baiona), Ttipittoak (Ahetze). 
• 3 estructuras associativas : Kuluxka (Hasparren), Lekuonean (Itxassou), Urraska (Jatxou).

A qui s'adreça lo dispositiu ?

Lo dispositiu de labellisation LEHA que s'adreça a tots los establiments d'arcuelh deus mainatges joens, publics o privats, gestionaris d'un establiment existent o portaires d'un projècte de creacion. Qu'a vocacion a ajudar los gestionaris a integrar progressivament lo projècte lingüistic dens lo foncionament generau de la lor estructura, en assegurant tot au còp ua preséncia significativa de la lenga basca e la qualitat de l'arcuelh.

3 modèles d'arcuelh lingüistic a la causida

Aqueth dispositiu que prepausa 3 modèles d'arcuelh lingüistic, bilingüe o immersiu. Cada modèle qu'ei definit per un quasèrn de las cargas qui fixa l'ensemble de las ressorsas en lenga basca dont deu dispausar la grépia entà poder aplicar lo modèle de faiçon sistematica.

Modèle A : Arcuelh bilingüe a la causida

Lo mainatge qu'ei arcuelhut dens un environament bilingüe . Los parents que causeishen lo basco o lo francés entaus escambis individuaus dab lo lor mainatge.

Modèle B : Arcuelh immersiu en basco

Lo mainatge qu'ei arcuelhut dens un environament bascofòne . Los escambis que's debanan en lenga basca .

Modèle C : Arcuelh bilingüe generalizat

Lo mainatge qu'ei arcuelhut dens un environament bilingüe . La mieitat deus professionaus que s'adreçan ad eth en basco, e l'auta mieitat en francés.

Lo comitat de labellisation

Compausat de representants de la CAF de Pirenèus Atlantics, deu Conselh Departamentau de Pirenèus Atlantics, de la MSA Sud Aquitània, de l'Ofici Public de la Lenga Basque e de la Comunautat d'aglomeracion País Basco, qu'ei cargat de l'examen de las demandas, de l'atribucion deus labèls e deu seguit deus establiments labellisés.

2 nivèus dens lo trajècte de labellisation

• Labellisé : l'establiment que respon a l'ensemble deus critèris fixats dens lo quasèrn de las cargas deu modèle causit. Qu'ei labellisé entà ua durada de dus ans .
• En desmarcha de labellisation : l'establiment ne respon pas a l'ensemble deus critèris deu quasèrn de las cargas deu modèle causit. Qu'ei declarat en desmarcha de labellisation . Que benefícia de l'acompanhament de la CAPB dab la mira d'accedir a ua labellisation definitiva.

L'acompanhament de la Comunautat País Basco

Dens l'encastre deu dispositiu LEHA, la Comunautat País Basco qu'acompanha los EAJE desirant prepausar un arcuelh en lenga basca, de tala faiçon que :

1. Qu'informa las estructuras suus contienuts e lo foncionament deu dispositiu de labellisation ;
2. Que'us acompanha dens la causida deu modèle lingüistic en vista de la lor demanda de labellisation ;
3. Après instruccion de la demanda :
   1. Quan l'estructura ei labellisée, que benefícia de las accions de comunicacion de la CAPB entà har mei vededera aquera auhèrta en lenga basca ;
   2. Quan l'estructura ei declarada en desmarcha de labellisation, que s'engatja dens un plan d'acompanhament tecnic e financèr dab la Comunautat d'Aglomeracion entà abotir a ua labellisation ulteriora.

Los plans d'acompanhament deus establiments declarats en desmarcha de labellisation que's materializan per ua convencion pluriannau assortida de huelhas de rota annaus fixant los delais, los budgets e las mesuras a méter en plaça entà l'aquisicion progressiva de las ressorsas necessàrias au respècte deu quasèrn de las cargas.

Dens l'encastre d'aqueths plans d'acompanhament, lo gestionari de l'establiment que pòt beneficiar d'un supòrt financèr de la Comunautat País Basco, corresponent aus surcoûts generats per la mesa en plaça de l'arcuelh lingüistic :

• ajuda entà las despensas de traduccion.ajuda a la formacion professionau a la lenga basca deu personau, de faiçon a aténher lo nivèu lingüistic adaptat a la mesa en plaça de l'arcuelh en lenga basca. Que son eligibles, los còsts pedagogics  e los còsts de remplaçament ;
• ajuda a la crompa de materiau de desvelh en euskara ;
• ajuda entà las animacions en lenga basca prepausadas per intervienents exteriors ; 
• ajuda entà las despensas de traduccion.

Nivèu d'intervencion

• Suu territòri de competéncia comunau de gestion deus establiments d'arcuelh de joens mainatges - EAJE (Còsta Basque-Ador ; Sud País Basco, ua partida deu País de Hasparren), la Comunautat d'Aglomeracion País Basco qu'intervien a hautor de 50%, en associacion dab las comunas deu còst totau diminuit de l'intervencion de l'Operator de competéncia (OPCO) ; 
• Suu territòri de competéncia intercomunau de gestion deus establiments d'arcuelh de joens mainatges - EAJE (Errobi, Niva-Ador, Garazi-Baigorri, Iholdi-Oztibarre, Amikuze, Soul-Xiberoa, ua partida deu País de Hasparren, País de Bidaishe), lo finançament que cobreish la totalitat deus plans d'acompanhament de las grépias publicas e privadas declaradas en desmarcha de labellisation dens l'encastre deu dispositiu Leha.